This is for everyone. Un gran letreiro luminoso percorría as bancadas do estadio olímpico de Londres na cerimonia inaugural dos Xogos. A súa tradución: "Isto é para todo o mundo". "Isto" era Internet e a mensaxe estábao a escribir alí mesmo Tim Berners-Lee, o creador do maior invento dende o nacemento da imprenta de Gutenberg, a World Wide Web. Ambos os dous teñen algo en común: nunca foron patentados.
n
n
nApple patentou a ampliación de imaxes e textos na pantalla do iPhone, por exemplo. Outros, a capacidade de comprar en Internet cun único clic (Amazon). O vórtice de patentes en Estados Unidos, o aluvión de litixios xudiciais cruzados entre as tecnolóxicas e as diferentes lexislacións nacionais cuestionan, á marxe do fondo económico, se o sistema de rexistro máis que alentar a innovación, a frean.
n
n"É unha cuestión de equilibrio. O sistema é necesario para garantir o investimento, pero tamén hai unha sobreprotección contraproducente que a frea", opina Florian Mueller, experto en patentes. O autor do blog FOSS Patents engade: "Se protexe realmente un grande avance tecnolóxico, especialmente se o seu desenvolvemento foi custoso, serve para o seu obxectivo principal, aínda que o titular deba acudir aos tribunais para defenderse".
n
nMario Pomares, do bufete Berenguer-Pomares, coincide: "O sistema pretende garantir a innovación. Na práctica, abúsase e o obxectivo pérdese. Ademais, moitas empresas practícano para impedir que outros vendan, o que se denomina en inglés patent trolls".
n
nO problema é incitante en sectores de vangarda como a tecnoloxía e o software, cuxo ritmo de renovación mesmo vai máis veloz que o dos avogados litigando. Cando a sentenza do caso entre Apple e Samsung sexa firme -un xurado popular estadounidense condenou á surcoreana por vulnerar a sabendas tres patentes de software e tres deseños industriais da californiana- os aparatos cuestionados non estarán á venda por vellos. Iso se non se invalida a sentenza, porque Samsung recorrerá.
n
nA patente é un dereito territorial limitado -uns 20 anos- que protexe a invención. Concédese un monopolio ao inventor, que ten dereito a excluír os competidores, cando a súa creación cumpre tres requisitos: novidade mundial, actividade inventiva (non ser obvia) e ter aplicación industrial. Se quere estar protexido en varios países, deberá obtela en cada un deles.
n
nVarios expertos, incluído un xuíz federal estadounidense, aseguran que o sistema norteamericano non funciona, ao validar patentes obvias ou sen orixinalidade, o que incrementa os litixios. A maioría dos preitos no sector son por patentes de software: a invención onde a maquinaria mencionada (hardware) non é nova cando se presenta a solicitude. É dicir, só son innovacións na programación. Tamén acontece na maioría de patentes de comunicación sobre estándares como o 3 G. "En realidade, hai poucos litixios por hardware. Por exemplo, Nokia reclama a Blackberry por unha patente de antena e Apple atesoura outra polo hardware multitáctil", di Mueller.
n
nEn Europa, aínda que a eurocámara freou as patentes de programación, protexida polo dereito de autor, a Oficina Europea con sede en Múnic (Alemaña) concédeas baixo o eufemismo de invencións implementar por ordenador. É dicir, "estas patentes cobren case calquera cousa que faga calquera aparato con ordenador, que é case todo hoxe en día,", explica Jesús González-Barahona, profesor de telemática da Universidade Rey Juan Carlos. Máis traballo para os tribunais.
n
nO gran problema, din outros expertos, é que hai un único sistema para distintos avances: maquinaria, fármacos, produtos químicos, software… e teñen os mesmos anos de protección, 20 anos. En opinión de González-Barahona, "polo menos nas industrias de innovación os estudos e a experiencia mostran como as patentes dificultan e atrasan a innovación. Entre estas, claramente, están as do software, unha das máis afectadas negativamente". Pomares engade: "Non é xusto que o prazo sexa o mesmo para todos, porque non todos os sectores tardan o mesmo en poder comercializar o produto e, en consecuencia, en recuperar o investimento. Non obstante, que sexa igual garante a seguridade xurídica".
n
nOutro problema: un dos requisitos básicos para obter unha patente é que sexa unha novidade mundial, "pero saber se unha invención foi publicada anteriormente é dificilísimo. Obriga a analizar todos os documentos de todas as oficinas do mundo e comparalo coa solicitude de patente", explica Pomares. Como iso é imposible, as oficinas concédenas (cobran por iso), pero só comproban que teñan aplicación industrial.
n
nUnha vez concedida, titular ten o dereito a excluír a terceiros da comercialización. É o caso de Apple, que quere impedirlle a Samsung a venda de case unha decena móbiles en Estados Unidos. Se vostede pretende utilizar a innovación desta ou outra patente, deberá esperar a que sexa de dominio público ou chegar a acordos co titular, o que se coñece como licenzas cruzadas. É dicir, o intercambio de cromos (patentes ou diñeiro).
n
n¿Realmente é unha innovación a forma en que se desprazan as páxinas na pantalla do iPhone? "As patentes multitáctiles de Apple son interesantes, porque hai ideas brillantes detrás,", di Mueller. Durante décadas, a industria daba por válido que se desprazas unha lista en pantalla e chegas ao final, o proceso remate abruptamente. Apple pensou máis alá e decatouse de que se consegue o dedo, non é nada intuitivo que o movemento se free. Así que decidiron que o contido se desprazase ata que o dedo se parase, xerando un rebote á posición correcta. Deste xeito evitas premer máis instintivamente, porque pensa que a máquina non responde ao teu xesto.
n
n"Sen dúbida é unha idea brillante, pero non hai ningunha tecnoloxía seria que Apple inventara para isto. As pantallas táctiles existen dende moito antes do iPhone. E conseguir que o efecto rebote funcione, só require unhas poucas liñas de programación e fórmulas matemáticas simples: sumas e restas. É dicir, o mérito desta patente está na psicoloxía da interface de usuario, non no campo da tecnoloxía informática. Moitas das patentes de Apple son así", conclúe Mueller.
n
nComo Apple ten isto rexistrado, ninguén máis pode facer que a pantalla rebote. "¿ Por que só eles?", formula González-Barahona. "Polo simple feito de ter unha idea novidosa, xa levan unha vantaxe competitiva suficiente. Non é necesaria unha protección máis especial. Se quere seguir sendo o líder, que siga innovando".
n
nDetrás do rexistro de patentes non deixa de haber negocio e poder, non só das empresas en liza, senón tamén dos países onde residen. Ninguén dubida de que se o xuízo Apple-Samsung, en lugar de en California se celebrase en Seúl, o resultado sería distinto (de feito, un tribunal coreano sentenzou que se copiaban os dous). E sen irse tan lonxe, xuíces alemáns ditaron sentenzas contraditorias coas dos seus colegas holandeses. O venres sóubose que un tribunal de Xapón determinou que Samsung non copiou unha patente de Apple sobre transferencia de contidos dende ordenadores a teléfonos e tablets.
n
nA orixe de case todas estas batallas, non hai que esquecelo, chegan grazas a un invento que viu a luz en 1991, e cuxo autor dixo: "Isto é para todo o mundo".
n
n¿Patente? ¿marca? ¿deseño?
n
nPatente. A cambio de describir a invención, recoñécese o dereito a impedir que un terceiro que non teña o consentimento de titular explote industrialmente a invención. Dura 20 anos. Aínda que o sistema é bastante homoxéneo no mundo, a protección é nacional. Non hai patentes internacionais. Existe un proxecto de patente unitaria, administrada pola Oficina Europea de Patentes, que protexería nos países da UE, salvo España e Italia que se autoexclúen.
n
nModelo de utilidade. Protexe o mesmo que unha patente, pero dura 10 anos. É máis rápido e barato, pero ten maiores restricións respecto ao que pode ser protexido e distintos requisitos de patentabilidade. A normativa non é homoxénea; en España limítase a invencións mecánicas de "novidade nacional".
n
nSegredo industrial. Información técnica, substancial e ben identificada, que se mantén confidencial. Dura o mesmo que o segredo. Complementa á protección de patente, e ás veces é unha alternativa recomendable.
n
nDeseño industrial. En EE.UU., design patent. Título que protexe a forma ou aparencia (non a función) do produto industrial tridimensional (modelo industrial) ou do bidimensional (debuxo industrial). Dura 25 anos. Existe un título comunitario que administra a Oficina de Harmonización do Mercado Interior (OAMI) de Alacante.
n
nMarca. Título que protexe a un signo susceptible de ser obxecto de representación gráfica, que serve para distinguir no mercado produtos ou servizos dunha persoa, de produtos ou servizos idénticos ou similares doutra persoa. Se se usa, pode durar indefinidamente. Existe un título comunitario, administrado pola OAMI.
n
nDereitos de autor. Copyright, en inglés; propiedade intelectual, en español. Conxunto de dereitos morais e de dereitos de explotación (reprodución, distribución, transformación…) que protexen creacións orixinais, expresadas por calquera medio (obras literarias e artísticas, programas de ordenador, etcétera). Non require rexistro. Algúns duran toda a vida do autor e 70 anos máis.
n
n(Fonte: El País)
n
n"É unha cuestión de equilibrio. O sistema é necesario para garantir o investimento, pero tamén hai unha sobreprotección contraproducente que a frea", opina Florian Mueller, experto en patentes. O autor do blog FOSS Patents engade: "Se protexe realmente un grande avance tecnolóxico, especialmente se o seu desenvolvemento foi custoso, serve para o seu obxectivo principal, aínda que o titular deba acudir aos tribunais para defenderse".
n
nMario Pomares, do bufete Berenguer-Pomares, coincide: "O sistema pretende garantir a innovación. Na práctica, abúsase e o obxectivo pérdese. Ademais, moitas empresas practícano para impedir que outros vendan, o que se denomina en inglés patent trolls".
n
nO problema é incitante en sectores de vangarda como a tecnoloxía e o software, cuxo ritmo de renovación mesmo vai máis veloz que o dos avogados litigando. Cando a sentenza do caso entre Apple e Samsung sexa firme -un xurado popular estadounidense condenou á surcoreana por vulnerar a sabendas tres patentes de software e tres deseños industriais da californiana- os aparatos cuestionados non estarán á venda por vellos. Iso se non se invalida a sentenza, porque Samsung recorrerá.
n
nA patente é un dereito territorial limitado -uns 20 anos- que protexe a invención. Concédese un monopolio ao inventor, que ten dereito a excluír os competidores, cando a súa creación cumpre tres requisitos: novidade mundial, actividade inventiva (non ser obvia) e ter aplicación industrial. Se quere estar protexido en varios países, deberá obtela en cada un deles.
n
nVarios expertos, incluído un xuíz federal estadounidense, aseguran que o sistema norteamericano non funciona, ao validar patentes obvias ou sen orixinalidade, o que incrementa os litixios. A maioría dos preitos no sector son por patentes de software: a invención onde a maquinaria mencionada (hardware) non é nova cando se presenta a solicitude. É dicir, só son innovacións na programación. Tamén acontece na maioría de patentes de comunicación sobre estándares como o 3 G. "En realidade, hai poucos litixios por hardware. Por exemplo, Nokia reclama a Blackberry por unha patente de antena e Apple atesoura outra polo hardware multitáctil", di Mueller.
n
nEn Europa, aínda que a eurocámara freou as patentes de programación, protexida polo dereito de autor, a Oficina Europea con sede en Múnic (Alemaña) concédeas baixo o eufemismo de invencións implementar por ordenador. É dicir, "estas patentes cobren case calquera cousa que faga calquera aparato con ordenador, que é case todo hoxe en día,", explica Jesús González-Barahona, profesor de telemática da Universidade Rey Juan Carlos. Máis traballo para os tribunais.
n
nO gran problema, din outros expertos, é que hai un único sistema para distintos avances: maquinaria, fármacos, produtos químicos, software… e teñen os mesmos anos de protección, 20 anos. En opinión de González-Barahona, "polo menos nas industrias de innovación os estudos e a experiencia mostran como as patentes dificultan e atrasan a innovación. Entre estas, claramente, están as do software, unha das máis afectadas negativamente". Pomares engade: "Non é xusto que o prazo sexa o mesmo para todos, porque non todos os sectores tardan o mesmo en poder comercializar o produto e, en consecuencia, en recuperar o investimento. Non obstante, que sexa igual garante a seguridade xurídica".
n
nOutro problema: un dos requisitos básicos para obter unha patente é que sexa unha novidade mundial, "pero saber se unha invención foi publicada anteriormente é dificilísimo. Obriga a analizar todos os documentos de todas as oficinas do mundo e comparalo coa solicitude de patente", explica Pomares. Como iso é imposible, as oficinas concédenas (cobran por iso), pero só comproban que teñan aplicación industrial.
n
nUnha vez concedida, titular ten o dereito a excluír a terceiros da comercialización. É o caso de Apple, que quere impedirlle a Samsung a venda de case unha decena móbiles en Estados Unidos. Se vostede pretende utilizar a innovación desta ou outra patente, deberá esperar a que sexa de dominio público ou chegar a acordos co titular, o que se coñece como licenzas cruzadas. É dicir, o intercambio de cromos (patentes ou diñeiro).
n
n¿Realmente é unha innovación a forma en que se desprazan as páxinas na pantalla do iPhone? "As patentes multitáctiles de Apple son interesantes, porque hai ideas brillantes detrás,", di Mueller. Durante décadas, a industria daba por válido que se desprazas unha lista en pantalla e chegas ao final, o proceso remate abruptamente. Apple pensou máis alá e decatouse de que se consegue o dedo, non é nada intuitivo que o movemento se free. Así que decidiron que o contido se desprazase ata que o dedo se parase, xerando un rebote á posición correcta. Deste xeito evitas premer máis instintivamente, porque pensa que a máquina non responde ao teu xesto.
n
n"Sen dúbida é unha idea brillante, pero non hai ningunha tecnoloxía seria que Apple inventara para isto. As pantallas táctiles existen dende moito antes do iPhone. E conseguir que o efecto rebote funcione, só require unhas poucas liñas de programación e fórmulas matemáticas simples: sumas e restas. É dicir, o mérito desta patente está na psicoloxía da interface de usuario, non no campo da tecnoloxía informática. Moitas das patentes de Apple son así", conclúe Mueller.
n
nComo Apple ten isto rexistrado, ninguén máis pode facer que a pantalla rebote. "¿ Por que só eles?", formula González-Barahona. "Polo simple feito de ter unha idea novidosa, xa levan unha vantaxe competitiva suficiente. Non é necesaria unha protección máis especial. Se quere seguir sendo o líder, que siga innovando".
n
nDetrás do rexistro de patentes non deixa de haber negocio e poder, non só das empresas en liza, senón tamén dos países onde residen. Ninguén dubida de que se o xuízo Apple-Samsung, en lugar de en California se celebrase en Seúl, o resultado sería distinto (de feito, un tribunal coreano sentenzou que se copiaban os dous). E sen irse tan lonxe, xuíces alemáns ditaron sentenzas contraditorias coas dos seus colegas holandeses. O venres sóubose que un tribunal de Xapón determinou que Samsung non copiou unha patente de Apple sobre transferencia de contidos dende ordenadores a teléfonos e tablets.
n
nA orixe de case todas estas batallas, non hai que esquecelo, chegan grazas a un invento que viu a luz en 1991, e cuxo autor dixo: "Isto é para todo o mundo".
n
n¿Patente? ¿marca? ¿deseño?
n
nPatente. A cambio de describir a invención, recoñécese o dereito a impedir que un terceiro que non teña o consentimento de titular explote industrialmente a invención. Dura 20 anos. Aínda que o sistema é bastante homoxéneo no mundo, a protección é nacional. Non hai patentes internacionais. Existe un proxecto de patente unitaria, administrada pola Oficina Europea de Patentes, que protexería nos países da UE, salvo España e Italia que se autoexclúen.
n
nModelo de utilidade. Protexe o mesmo que unha patente, pero dura 10 anos. É máis rápido e barato, pero ten maiores restricións respecto ao que pode ser protexido e distintos requisitos de patentabilidade. A normativa non é homoxénea; en España limítase a invencións mecánicas de "novidade nacional".
n
nSegredo industrial. Información técnica, substancial e ben identificada, que se mantén confidencial. Dura o mesmo que o segredo. Complementa á protección de patente, e ás veces é unha alternativa recomendable.
n
nDeseño industrial. En EE.UU., design patent. Título que protexe a forma ou aparencia (non a función) do produto industrial tridimensional (modelo industrial) ou do bidimensional (debuxo industrial). Dura 25 anos. Existe un título comunitario que administra a Oficina de Harmonización do Mercado Interior (OAMI) de Alacante.
n
nMarca. Título que protexe a un signo susceptible de ser obxecto de representación gráfica, que serve para distinguir no mercado produtos ou servizos dunha persoa, de produtos ou servizos idénticos ou similares doutra persoa. Se se usa, pode durar indefinidamente. Existe un título comunitario, administrado pola OAMI.
n
nDereitos de autor. Copyright, en inglés; propiedade intelectual, en español. Conxunto de dereitos morais e de dereitos de explotación (reprodución, distribución, transformación…) que protexen creacións orixinais, expresadas por calquera medio (obras literarias e artísticas, programas de ordenador, etcétera). Non require rexistro. Algúns duran toda a vida do autor e 70 anos máis.
n
n(Fonte: El País)
n