Dos 3499 millóns de euros que se presupostaron o pasado exercicio para financiar centros públicos e investigadores a través dos dous grandes programas de axudas (Investigación e Desenvolvemento Tecnolóxico-Industrial e Fomento e Coordinación da Investigación) concedéronse finalmente 1773 millóns, o que representa un 50,6% do total. Trátase do primeiro incremento desta porcentaxe dende 2011, o que serviu para achegar outros 271 millóns adicionais en créditos á I+D+i.
Fontes do Executivo subliñan que no avance deste indicador tivo moito que ver a mellora nas condicións dos créditos. Ata 2012, o tipo de interese estaba ligado ao da débeda española, fortemente cuestionada especialmente durante ese exercicio, como mostrou a evolución da prima de risco (o diferencial do bono a dez anos de España e Alemaña). En xuño dese exercicio chegou a máximos históricos (638 puntos) e o diferencial escalou o 7%.
Dito doutro xeito, que os investigadores tiveron que pagar ata un 7% de interese por acceder a eses créditos. Uns niveis inasumibles para centros e investigadores que, ao igual que o resto de empresas, tiñan graves problemas de liquidez en metade da tormenta perfecta da crise de débeda da zona euro. Unha situación que levou a que o crédito concedido en 2012 (1502 millóns) fose o mesmo que en 2008. Iso en termos absolutos porque se a comparación se realiza en termos relativos, a porcentaxe de execución do presuposto (47,2%) foi o máis baixo da serie histórica.
Mellora do financiamento
Fronte a ese 7%, os presupostos de 2013 consideraron dúas disposicións adicionais que melloraban substancialmente os intereses dos empréstitos, xa que permitían bonificar tanto aos centros públicos, como ao Centro para o Desenvolvemento Tecnolóxico Industrial (CDTI) os empréstitos ata valores igual ao euríbor a un ano. O pasado exercicio ese índice mantívose en torno ao 0,5% e o 0,6% entre xaneiro e decembro, o que supuxo unha melloría de seis puntos.
Malia esa importante rebaixa, o Goberno é consciente de que moitos investigadores non contan coas garantías suficientes para avalar os empréstitos en caso de que así llelo solicite a entidade financeira. Esta é unha das principais razóns que explican o escaso grao de execución dos presupostos.
Para ofrecer unha garantía adicional, a Secretaría de Estado de I+D+i xa está a barallar outras alternativas para estimular a concesión de financiamento. E unha das que ten máis visos de saír adiante é o uso dos Fondos Europeos de Desenvolvemento Rexional (Feder) como garantía para acceder e flexibilizar a concesión de crédito a pemes innovadoras con baixo nivel de solvencia financeira e con dificultades para achegar garantías.
As conversacións coa Comisión Europea xa están en marcha para evitar que estes avais sexan considerados axudas de Estado e poidan impoñerse sancións similares ás recibidas pola industria naval.
¿Por que o 60% dos fondos son empréstitos?
Unha das queixas máis recorrentes dos investigadores céntrase na preponderancia dos créditos fronte ás subvencións directas nos presupostos anuais do Goberno en materia de I+D. Un cambio que se empezou a fraguar en 2009, cando o déficit público de España se disparou ata o 11,4% do PIB. Dende o Executivo prohibiuse calquera partida de gasto que computase como déficit. Nesa situación atopábanse as axudas directas ou subvencións á investigación, mentres que os créditos non contaban para o déficit. Os axustes presupostarios provocaron que os distintos Gobernos de Zapateiro e Rajoy fosen rebaixando substancialmente a partida destinada a subvencións (1443 millóns menos entre 2009 e 2013) e a de créditos (622 menos). En 2014, os créditos supoñen o 60% e as subvencións un 40% dos recursos para I+D.
Unha tendencia que vai continuar nos próximos exercicios na medida en que a prioridade seguirá sendo a redución do déficit. Do 6,62% co que pechou 2013 débese pasar ao 5,8% este ano, ao 4,2% en 2015 e ao 2,8% en 2016. Unha senda de difícil cumprimento e que obrigará, sen dúbida, a volver priorizar aquelas partidas como os empréstitos que non computen como déficit.
No último informe elaborado pola Confederación de Sociedades Científicas de España (Cosce) alertábase de que era preciso “recuperar o terreo perdido con financiamento (que ninguén se engane neste punto), pero tamén hai que facelo solidamente, cuns obxectivos e uns plans claros e coherentes. Unha visión que non quede só nas cifras fai pensar que os presupostos de I+D+i son continuidade dos do ano pasado, que parecen estar dirixido por Hacienda”.
(Fonte: Cinco Días)