España, á vangarda tecnolóxica no tratamento de residuos

Este sector factura ao ano 5270 millóns de euros, o que supón un 13% do mercado ambiental. Ademais dá emprego directo a máis de 140.000 persoas, segundo a Fundación Forum Ambiental. Neste proceso as empresas españolas adquiriron unha experiencia que souberon exportar ao estranxeiro con grande éxito.

n
n

nEspaña dispúxose xa no seu día a facer da necesidade virtude. Goberno e empresas apostaron decididamente por facerse cargo dos residuos xerados nas cidades polo gran consumo, e é agora cando recollen os froitos. O país está entre os dez países que máis reciclan de Europa, e as compañías que o fan posible, encabezan algúns dos máis importantes proxectos de tratamento de residuos internacionais.
n
nEn España xéranse 24 millóns de toneladas de residuos sólidos municipais ao ano. Deles, 3,6 millóns corresponden a envases (de plástico, latas, briks, cartón, papel), e a vidros. A norma obriga recoller, reutilizar e reciclar os produtos ao termo da súa vida útil. Hoxe lógrase reciclar o 68,3% dos envases e case a totalidade dos vidros con avanzados Sistemas Integrados de Xestión (SIG). "Estes organízanse de xeito sectorial por grupos de produtores, conxuntamente con outros operadores como concellos, comunidades autónomas, empresas recicladoras e de loxística, para cumprir coas obrigas que a lexislación establece,", apunta Antonio Barrón, director de comunicación de ECOEMBES, un dos SIG españois máis recoñecido no mundo.
n
nEn 2011 este SIG reciclou 1,2 millóns de toneladas de envases, o que en volume equivale a encher 90 estadios de fútbol. En 14 anos de xestión de ECOEMBES, evitouse a emisión de máis de 11,5 millóns de toneladas de CO2 á atmosfera e recicláronse 11,7 millóns de toneladas de envases. En palabras de Barrón "este logro español serviu de inspiración a outros países que se viron" na necesidade de xestionar os seus residuos". ECOEMBES conta con 12.088 empresas adheridas, na súa maioría fabricantes de envases (o 90% do mercado), que deben, por lei, facerse cargo dos seus produtos en todo o seu ciclo de vida. Pero os avances en xestión española de residuos van máis alá dos envases de plástico e cartón, e alcanzan tamén a recollida selectiva de vidro. En España este labor atópase en mans de ECOVIDRIO, o SIG sectorial ao que están adheridas máis de 2600 empresas. En 2011 logrou reciclar en toda España 681.183 toneladas de residuos de vidro, unha cifra espectacular xa que estes envases proceden do 99% dos colectores situados en 7691 municipios do país.
n
nEcodiseño
n
nEn ecodiseño, España destaca por ser a nación máis activa en Europa, e impulsou 28.500 medidas para fabricar envases sustentables. Ademais, toma a dianteira a outros países en dar unha solución integral ás pilas usadas, e puxo no mercado novidosos modelos de reciclado de teléfonos móbiles e medicamentos. En palabras de Juan Carlos Mampaso, director xeral de SIGRE, "o sistema de xestión de residuos dos medicamentos español (SIGRE) é único no mercado por varios motivos". Nel participan todos os axentes do medicamento. Ademais, a recollida faise en farmacias e realízase a través dunha loxística inversa; é dicir, o residuo do medicamento percorre o camiño contrario á súa venda ou dispensa: o cidadán compra o medicamento na farmacia e é aí mesmo onde tamén pode reciclalo. E é o mesmo distribuidor do medicamento o que recolle o envase que xa non serve e o leva aos 140 almacéns de distribución. Deste modo, redúcense os elevados custos de loxística e evítanse elevadas emisións de CO2.
n
nProxección internacional
n
nA xestión española de residuos urbanos e lixos domésticos tamén esperta un enorme interese no mundo por tratarse dunha industria relativamente madura, que utiliza tecnoloxías punteiras. De feito, moitas das empresas españolas de tratamento deste tipo de escouras urbanas destacan no sector, pois xuntan o coñecemento adquirido en eliminación de residuos dentro do mercado nacional cunha tecnoloxía global que aplican noutros enclaves fóra de España.
n
nO último de toda unha serie de éxitos é o protagonizado por FCC Environment (a filial do Grupo do Grupo de Servizos Cidadáns en Gran Bretaña). A compañía española selou un contrato de tratamento de residuos do Condado de Buckinghamshire, situado a uns 70 quilómetros ao noroeste de Londres que permitirá converter os residuos urbanos industriais en enerxía renovable. "FCC é unha das empresas ambientais máis grandes do mundo, que presta servizos a través das filiais FCC Medio, Waste Recycling Group e .A.S.A. a máis de 50 millóns de habitantes e en 5000 municipios de todo o planeta", aseguran na multinacional.
n
nInnovacións como estas fixeron posible que as plantas de FCC se conten entre as mellores a escala mundial. Conta con nove instalacións en España, e sete no estranxeiro. Son plantas dedicadas á eliminación de residuos urbanos, incineradoras, de compostaxe, de clasificación, de biometanización, de tratamento e aproveitamento de biogás e de residuos de refinaría de petróleo. FCC especializouse na xestión integral de residuos industriais de todo tipo: perigosos, non perigosos, reciclables, chans e pasivos ambientais (residuos que non foron remediados no seu día e seguen causando efecto negativo ao ambiente). FCC Environmental é a empresa coa que opera FCC Ámbito nos Estados Unidos, e está considerada a segunda empresa por volume na reciclaxe de aceites usados.
n
nCespa, participada integramente por Ferrovial, é outro dos referentes españois na xestión de tratamento de residuos. A compañía dispón de toda unha armazón de instalacións para tratalos de xeito axeitado. Está presente en España, Reino Unido e Polonia. Pola súa banda, Urbaser é a empresa do Grupo ACS que cobre toda a cadea de valor na prestación de servizos ambientais, dende a retirada de residuos ata o seu tratamento e valoración enerxética. Dispón de plantas de pretratamento, de valorización enerxética ou biometanización de fracción orgánica.
n
nDe todos os residuos que producimos cada día, os máis abundantes son os orgánicos. Calcúlase que aproximadamente a metade do noso lixo a forman restos de comida. Debido a isto, nas cidades as grandes cantidades de lixo orgánico xéranse diariamente convertéronse nun problema cuxa reciclaxe é necesario xestionar. Ros Rocha envirotec foi recoñecida internacionalmente pola súa especialización no tratamento de lixos domésticos, as que se xeran nos domicilios dos cidadáns. A firma destaca pola recollida pneumática, que consiste en conducir os residuos a través dunha rede de canalizacións subterráneas, dende o domicilio do usuario ou dende unha caixa de correo situada na rúa, ata a planta de recollida, á que chegan os residuos previamente separados en fraccións polos consumidores. Unha das principais vantaxes deste sistema é poder liberar as vías públicas de residuos, colectores e operacións de recollida. A empresa logrou un contrato, por valor de 20 millóns de euros, para instalar en Saint-Quen, ao norte de París, unha rede pneumática de seis quilómetros de lonxitude e 143 puntos fixos de recollida.
n
nOutra das xoias tecnolóxicas de Ros Rocha é o seu recolector compactador Cross que se instala sobre os camións de recollida de lixos. O sistema permite aumentar a eficiencia dos equipos de recollida de escouras e reducir o ruído, sen modificar parte ningunha dos camións orixinais. A experiencia doméstica dotou as empresas españolas de diferentes coñecementos que o sector de residuos require para competir no mercado internacional. Así, España non só brilla con luz propia en recollida de residuos senón tamén no tratamento e transformación destes noutro material ou enerxía. Valoriza Servizos Ambientais integrada no grupo Sacyr, desenvolve con éxito diversos procesos de aproveitamento da escoura. Para iso, dispón de 43 plantas de xestión de residuos e rexistra 114 MW, procedentes das súas plantas de valorización enerxética, por estao situada entre as líderes do sector en España. Conta con centros de residuos procedentes da construción e demolición, e plantas de desgasificación de vertedoiros, de biometanización e incineración. Hoxe está inmersa nun proceso de internacionalización que a leva a estender a súa tecnoloxía cara a outros países como Australia, Portugal, Bulgaria, Croacia, Polonia, Romanía, Alxeria ou Brasil.
n
nTamén Abeima xa completou ou está a participar en proxectos de valorización en máis de 20 países e opera en Europa, Norte América, Latinoamérica, India, China, Oriente Medio e África. A firma constrúe plantas para a transformación enerxética (waste to energy) do residuo, para a produción de biocombustibles (waste to biofuel) e para o reciclado. O sistema español de xestión de residuos que se xeran na industria tamén se apuntou dous logros considerables: o do grupo Befesa e o do Urbaser.
n
nBefesa é referente europeo na reciclaxe de residuos de aluminio e no de escorias salinas. Aplica un modelo único que integra a reciclaxe e o aproveitamento do residuo para a produción de aliaxes deste metal. Conta con máis de cen instalacións en 40 países e os seus principais produtos son liñas automatizadas para a produción de lingote de aluminio de 5-25 kg, rodas de coada, fornos rotativos, arrefriadores e instalacións para o tratamento de escorias, etc. A noticia de maior relevancia para a industria española de residuos industriais é a recente concesión de varios proxectos desenvolvidos precisamente por Befesa: unha liña de coada para fundicións de metal na empresa Aluar, en Arxentina, e o arranque doutra liña de lingoteo para Hillside, en Sudáfrica. Ademais, deseñou, fabricado e enviado liñas de coada para Balco e Hindalco, na India, e para Maaden, en Arabia Saudí.
n
nUrbaser tamén se encarga da xestión integral de residuos industriais perigosos e non perigosos. Ao longo de 2011 tratou máis de 855.000 toneladas deste tipo de restos en 18 instalacións, 37 centros de transferencia e 10 laboratorios. Conta con oficinas en Europa, África e Oriente Próximo.
n
nÁ marxe dos sistemas integrados de xestión e das empresas que se encargan da recollida, recuperación e valorización, existen outras compañías vitais en toda a cadea de valor, como Imabe Ibérica, especializada na produción de tecnoloxía para a reciclaxe de residuos. Imabe Ibérica fabrica dende hai máis de 40 anos solucións á medida e dispón de delegacións propias en cinco países. As industrias de sectores tan variados como os de pneumáticos e aceites, poñen os medios para evitar a contaminación ambiental, pero tamén os seus esforzos en recuperar o residuo.
n
nO encargado en España da xestión dos aceites industriais usados é SIGAUS, que agrupa ao 90% dos fabricantes do sector. Ao longo de 2011, SIGAUS recuperou 134.452 toneladas de aceite usado, que supón un 44,46% do aceite industrial posto no mercado. Dende 2007, o volume total recuperado ascendeu a 650.234 toneladas. Durante o pasado exercicio, SIGAUS xestionou máis de 63.000 operacións de recollida de aceites usados. Destas, o 71% corresponderon a pequenos produtores, fundamentalmente talleres de automoción e pemes, e o resto a grandes produtos, instalacións industriais ou xestores finais. O aceite usado pódese rexenerar, reciclar ou valorizar.
n
nEn España o 45% dos pneumáticos recíclase, o 30% transfórmanse en enerxía e o 25% vólvese utilizar. Para iso, utilízanse dous sistemas de gran precisión encargados da recuperación e o seu tratamento do residuo: SIGNUS ECOVALOR e TNU. Os aparatos de radioloxía dun hospital tamén se desgastan ou estráganse polo uso. Pero ¿onde van parar despois? Unha vez máis, é un SIG español o que se encarga de forma eficaz de recoller os equipos médicos inservibles e trasladalos a unha planta de reciclaxe autorizada. A fundación ambiental española ECOASIMELEC, integrada dentro da plataforma RECYCLIA, responsabilízase de toda a vida útil destes equipos sanitarios. Á súa vez, RECYCLIA dá cobertura a outras tres organizacións xestoras de residuos: TRAGAMOVIL, encargada dos móbiles que se desbotan; ECOPILAS que xestiona o proceso de reciclaxe das pilas gastadas e ECOFIMÁTICA, que fai o mesmo pero co material e aparatos de oficina.
n
nOnde maior número de sistemas de xestión de residuos existe é no sector de Aparatos Eléctricos e Electrónicos (RAEEs). Os máis importantes son ECOLEC e ECOTIC. O proceso de xestión de ambos os dous SIG é realmente completo e soluciona a acumulación crecente de aparatos eléctricos e electrónicos xa inservibles: os residuos lévanse ata os almacéns habilitados polas distintas empresas. Posteriormente, trasládanse ata os centros de reciclaxe, dependendo das necesidades específicas de cada tipo de residuos. A separación dos materiais permite que volvan utilizarse na fabricación de novos equipos. ECOTIC conta con máis de 500 empresas adheridas e unha cota de mercado do 24,4%. Esta agrupación dispón de máis de 3750 puntos de recollida, mentres que ECOLEC conta con máis de 16.000.
n
n(Fonte: Spain Technology)

n