A primeira proposta da axenda política da próxima presidenta da Comisión Europea, Ursula von der Leyen, é o European Green Deal. Trátase dunha aposta pola descarbonización da economía europea que sexa capaz de xerar oportunidades para o emprego e o desenvolvemento económico.
Por unha parte, este Green Deal pretende alcanzar a neutralidade climática en 2050. Por outra, require, e así o expresou von der Leyen, ir acompañado dun novo mecanismo de protección fronte á fuga de emisións e dunha nova estratexia industrial.
A política actual europea, tanto climática como industrial, non garante cumprir con este ambicioso reto. Nin sequera dar pasos significativos na dirección correcta.
O actual réxime de comercio de emisións europeo trata de marcar o camiño para a descarbonización dos sectores industriais (e eléctrico) en Europa ao establecer un prezo por emitir CO₂.
Este sistema foi considerado pouco efectivo durante os primeiros anos polos baixos prezos que xeraba. No último ano viu como, grazas a algunhas modificacións no seu deseño, subiu o prezo ata niveis que xa si son percibidos como relevantes pola industria.
Falta investimento en tecnoloxías baixas en carbono
Non obstante, o anterior non significa que as industrias estean recibindo sinais efectivos para realizar investimentos en tecnoloxías máis baixas en carbono.
A incerteza dos prezos e o mecanismo de protección ante a fuga de carbono deseñado pola Comisión (a asignación gratuíta de permisos de emisión) fan que os sectores industriais non vexan un incentivo claro para estes novos investimentos.
E sen investimentos en novas tecnoloxías non será posible reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro procedentes da industria. Estas supoñen actualmente un 16% do total de emisións en Europa.
Planificar e realizar os investimentos leva tempo. E tendo en conta a súa longa duración, é preciso comezar xa se se quere alcanzar o obxectivo de neutralidade climática para 2050.
É imprescindible deseñar de inmediato un ámbito no que os distintos sectores industriais conten con incentivos tanto para reducir as súas emisións como para seguir competindo a nivel global.
Un mercado para materiais baixos en carbono
A Plataforma Europea de Materiais Amigables co Clima, na que participa o Instituto de Investigación Tecnolóxica da Universidade Pontificia Comillas, xunto con institucións de Reino Unido, Alemaña, Hungría, Holanda, Polonia, Francia, Suecia, Bélxica e Francia, leva traballando uns anos para tratar de deseñar un marco regulatorio integrado, amplo e coherente.
O obxectivo é que se poidan desenvolver mercados para materiais baixos en carbono e se desincentive o uso daqueles máis prexudiciais para o clima.
Un marco que, ademais, asegure a competitividade global da industria europea e a creación de emprego, evite a deslocalización industrial e contribúa así ao European Green Deal proposto por von der Leyen.
Nun último informe formúlanse cinco instrumentos que, en conversacións coa industria e a administración, tanto a escala nacional como europea, ofrecen posibilidades moi interesantes para constituírse nos elementos básicos deste marco integrado:
Contribución Climática. Un novo imposto similar ao IVE sobre os materiais intensivos en carbono, neutro para as industrias europeas. Ofrece unha alternativa moito máis robusta aos axustes en fronteira á hora de protexer a industria europea contra o dúmping ambiental (importación de produtos cun maior contido de carbono por unha regulación ambiental máis laxa noutros países). Ademais, podería ser reintegrado directamente aos fogares para evitar aumentar a carga fiscal.
Contratos que aseguren o prezo a longo prazo do CO₂. Permitirían ás industrias acceder máis doadamente a financiamento para os investimentos en tecnoloxías baixas en carbono, principalmente para que poidan pasar de proxectos pilotos a un nivel comercial.
Contratos de prezo garantido para a subministración con enerxías renovables. Facilitaría ás industrias intensivas en enerxía un acceso estable a fontes enerxéticas descarbonizadas, algo crítico para elas.
Compra pública verde. Dirixida aos materiais (por exemplo, para infraestruturas), e non só para os equipos, que sirva para crear oportunidades de mercado para os actores industriais máis innovadores.
Certificación de carbono para a importación. Impediría importar produtos ou materiais intensivos en carbono, sempre que existan alternativas descarbonizadas. Desta forma, ademais de acelerar a adopción dos materiais baixos en carbono polo mercado, enviaríanse sinais moi potentes aos países importadores para adaptar os seus procesos e adoptar as novas tecnoloxías.
Unha combinación destes instrumentos, xunto con outras políticas de concienciación e un financiamento apropiado e intelixente da innovación, deben ser a base para lograr unha industria europea competitiva e descarbonizada.
Agora ben, dada a repartición de competencias e os intereses propios, non podemos deixar toda a responsabilidade a Europa. É preciso tamén contar con políticas nacionais, rexionais e locais aliñadas con estes obxectivos e que apliquen estes instrumentos no nivel apropiado.
Nestes momentos nos que se está a elaborar a estratexia española de descarbonización, é fundamental que a industria, a administración e a universidade traballen xuntas para lograr estes obxectivos tan ambiciosos e á vez tan necesarios.
(Fonte: The Conversation)