Agricultura e gandería con valor engadido: cinco exemplos de innovación rendible nun sector tradicional

Luis Mont cría búfalas, Carlos García fabrica estufas e fornos de leña artesanais, Javier Provedo cultiva platerinas, María Àngels comercializa seme de porco e María Bosch vende leite en máquinas expendedoras. Presentamos a cinco empresarios rurais que fixo da innovación a súa aposta empresarial.

 

As tensións na cadea alimentaria. Os baixos prezos que se reciben polas producións. A falta de relevo xeracional. A perda de emprego e a crise global mesturada coa específica do sector. Estes son algúns dos eternos inconvenientes que atopan algúns profesionais do ámbito agrario para denunciar as dificultades que comporta vivir do traballo do campo.

 

A tendencia é cualificar a actividade como de alto risco, pouco rendible e con escasas oportunidades de negocio. Polo tanto, con este panorama, parece difícil atopar segmentos de mercado válidos para desenvolver as ideas e iniciativas innovadoras.

 

Pero, ¿como conseguir a reactivación do sector primario para xerar emprego, riqueza económica e ser capaz de xerar valor engadido? Máis alá desta lista de contratempos, a diversificación das actividades, a especialización, a orientación ao cliente e a investigación convértense nalgunhas das claves de cinco empresas que, pese non ter o vento a favor debido ás condicións económicas actuais, lograron atopar oportunidades de negocio nun sector do que tamén poden nacer brotes verdes. Estes son os seus argumentos:

 

 

A especialización, unha das claves das empresas emprendedoras de maior éxito, tamén é unha receita que funciona no sector primario. Un bo exemplo é Seme Cardona, que pasou de ser unha cooperativa familiar ao primeiro centro de multixenética nacional en produción e comercialización de seme porcino. Para dar este salto, María Àngels Rial, socia fundadora, asegura que "sempre estamos investigando e mellorando os procesos para garantir a produción e a sanidade". Outro exemplo de que a especialización e a aposta por un segmento concreto de mercado ofrece bos resultados é a cooperativa Vulcano. Formada por tres mozos cacereños de Malpartida (enxeñeiro agrícola, topógrafo e profesional do sector da calefacción), uníronse co obxectivo de desenvolver chemineas rústicas de deseño, fornos de leña ou estufas.

 

 

Tradicionalmente, aos nenos explicábaselles que o leite se obtiña ao muxir as vacas. A partir de agora, tamén se lles deberá dicir que sae das expendedoras. Máis ben, o leite sácase dos caixeiros dende o 15 de abril de 2009. "Ese día cambiou a miña vida", comenta María Bosch, responsable da granxa xerundense Can Feliu de Campllong que iniciaron a comercialización de leite en máquinas expendedoras. Unha diversificación cara a unha nova canle de distribución que lle está a dar bos resultados.

 

Dende a compañía, indícase que a venda de leite fresco pasteurizado responde a dúas inquietudes que ten hoxe en día a poboación: a preocupación pola saúde, que tamén está vinculada ao consumo de produtos de proximidade. María Bosch engade a vantaxe evidente que supón poder consumir o leite só 10 horas despois de que se muxa a vaca. Neste caso, asegura que "calidade organoléptica é infinitamente superior". Nas máquinas de Vía Láctea, véndese o leite a un euro o litro. Cada expendedora conta cunha capacidade de 50 litros.

 

 

Nun sector en que a distancia entre a produción inicial e a final é moi elevada, unha das claves radica en achegarse ao consumidor. No caso da cooperativa Vulcano, os seus socios afirman que "o traballo artesanal e á medida ao fabricar as estufas dános a oportunidade de sacar os nosos produtos ao mercado sen a competencia das grandes compañías". Dende Seme Cardona recórdase que a seguridade e os controis de trazabilidade se erixen nunha das bases para o bo funcionamento do negocio. En ambos os dous exemplos, o día a día da empresa está orientado a satisfacer as necesidades do cliente e a traballar pensando na creación dun produto que se distinga do resto de compañías do sector.

 

Aínda que a situación máis paradigmática na orientación ao cliente e nas súas posibilidades comerciais se constata na empresa rioxana Viveros Provedo. Hai xa máis dunha década que esta firma de Logroño iniciou a investigación sobre novas variedades de nectarina plana. O interese da compañía centrábase na novidade e no seu posible éxito no punto de venda. En 2007, obtivo as súas primeiras variedades propias e rexistrou a marca platerina co fin de que o mercado as identificase cun nome concreto. Un dos propietarios da firma familiar, Javier Provedo, resalta que o proceso de selección xenética se "realiza de forma natural e case artesanal".

 

 

Nos manuais de xestión empresarial, sempre se destaca que un dos piares cos que gaña músculo unha empresa é o proceso de innovación e investigación. Para Viveiros Provedo, ese obxectivo é algo así como a súa razón de ser.  Este camiño constante é o que provocou que a compañía teña un aumento da facturación de árbores froiteiras do 300% nos últimos tres anos debido ao incremento das vendas de novas variedades de melocotón, nectarina, paraguaia e platerina. Esa é a carta de presentación de Viveiros Provedo. Javier Provedo mostra a súa satisfacción polas cifras, xa que "vemos que o esforzo investidor en I+D+i comezou a dar os seus froitos despois de máis de 15 anos dedicando recursos".

 

Viveiros Provedo é na actualidade líder nacional na produción de plantas de especies agrícolas leñosas, chegando a producir catro millóns entre variedades de viñas, oliveiras e froiteiros.

 

En determinadas ocasións, a innovación non xorde soamente de anos de estudos, probas e ensaios. Ás veces, as dificultades no sector vacún derivadas do exceso de competencia e o recorte das subvencións comunitarias agudizan o enxeño. Lluís Mont, dono da Búfala del Empordà, explica que a idea naceu dunha viaxe a Italia, onde comprobou que o sistema utilizado se podía exportar perfectamente á súa granxa, situada preto dos Aiguamolls del Empordà. Posteriormente, ademais das 50 búfalas, adquiriu 700 cabezas de gando italianas. A día de hoxe, a Búfala del Empordà xa produce 1000 litros de leite ao día. Mont comenta que, aínda que o investimento para o proxecto foi elevado (cada animal custa 2500 euros e a adecuación das instalacións supuxo uns dous millóns de euros), o esforzo pagou a pena. Tamén detalla Mont que esta forma de produción xera un aforro de custos, xa que os animais comen menos e consumen un tipo de alimentación máis económica a base de pensos compostos.

 

 

A saturación das oportunidades de negocio e as dificultades do mercado interior empurran as empresas a dar o salto ao exterior. Un dos terreos nos que Seme Cardona pode atopar mellores resultados é na exportación. Para iso, María Àngels Rial comenta a necesidade de que a planta de inseminación estea rexistrada no Ministerio de Medio, Rural e Mariño (MARM) como centro de recollida de material xenético. Ademais, a responsable da empresa engade que resulta complicado que haxa un convenio bilateral entre España e determinados países nun produto tan específico. Esas dificultades provocan que as vendas ao exterior só supoñan na actualidade o 10% da facturación total da compañía. "Hai dous anos que exportamos, pero aínda temos o inconveniente de que, aínda que moitos países nos comprarían as doses, o feito de que non dispoñan de convenio fréaos, aclara Rial.

 

 

As novas tendencias de mercado e preferencias do consumidor fan que as explotacións gandeiras deban adaptarse a un ritmo frenético a estes cambios. O que parece unha tarefa titánica, pódese resolver cunha bagaxe tan simple como a formación. Nese contexto, atópase a elección de Lluís Mont. Coa compra de 50 búfalas en Bulgaria, iniciouse o proxecto deste gandeiro xerundense que transformou a súa explotación vacúa de toda a vida, denominado Ramaderia Mont, en Búfala del Empordà, dedicada á comercialización de leite de búfala e a fabricación de mozzarella. Lluís Mont ten a axuda dos seus fillos Lluís e Pol.

 

(Fonte: Emprendedores)